Po wydaniu w 1812 r. edyktu dotyczącego statusu Żydów w Prusach (Judenedikt) zaczęli się oni osiedlać na Woli Zamkowej (Burgfreiheit), czyli w okolicy pl. F. Delano Roosevelta (Remonte-Markt / Langemarck-Platz) – przede wszystkim przy ul. R. Knosały (Garten-Straße), M. Mochnackiego i Niepodległości (Warschauer-Straße / Straße der SA), tworząc wspólnie z biedniejszymi członkami mniejszości polskiej Olsztyna dzielnicę żydowską.
Jeden z ciekawszych domów przy obecnej ul. M. Mochnackiego 4 zbudował w 1904 r. znany i szanowany kupiec Abraham Brünn (1853-1923). Wzniósł go między Fabryką Powozów Juliusa Reitzuga i typowym budynkiem mieszkalnym. Do Brünna należały ogrody, stajnie i magazyny między ul. Smętka (Kurken-Straße) a szpitalem garnizonowym (Garnisonlazarett). Część swojej willi przeznaczył na sklep ze skórami i materiałami włókienniczymi. Wdowa Friederike urządziła w niej trzy mieszkania na wynajem i kontynuowała rodzinny interes. W 1939 r. wyemigrowała zaś z córką Rebeką i synem Jehoschuą Juliusem do Tel Avivu, gdzie zmarła. Następnie dom został znacjonalizowany i oddany w zarząd olsztyńskiemu magistratowi.
Jak to często w Prusach Wschodnich bywało, po wojnie znaleziono na strychu rozmaite przedmioty ukryte przez ostatnich lokatorów – m. in. pistolet i szablę. Do dzisiaj nie wiadomo natomiast, co znajduje się w częściowo zamurowanych piwnicach oraz kto i dlaczego uniemożliwił do nich dostęp.
Wyniki pierwszego powojennego spisu powszechnego pokazały, że Olsztyn nie był -wbrew powszechnej opinii- zasiedlany w większości przez repatriantów z Kresów Wschodnich, lecz przez przybyszów z centralnej Polski. Nie powinno zatem zaskakiwać, że zakład szewski w prawej części domu założyli osadnicy z Mazowsza. Od 1950 r. w lokalu pracowali natomiast zegarmistrzowie – Aleksander Hurbo, Gerhard Malewski, Zenon Ciechanowicz. W latach 60-tych funkcjonowała na zapleczu prywatna wytwórnia szyldów.
Chociaż w 1988 r. Dom pod Syrenami został wpisany do rejestru zabytków, z trudem uratowano go dwadzieścia trzy lata później przed rozbiórką pod budowę planowanej ul. Nowogrunwaldzkiej.
Zob. Stanisław Piechocki, Olsztyn magiczny, Olsztyn 2002, ss. 106, 108-110
Gabriela Czarkowska-Kusajda, Wolfgang Freyberg, Allenstein. Stadt unserer Jugend, Ellingen 2013
